Maurizio Andolfi and the International Faculty
Μετάφραση από τα Αγγλικά: Βαλέρια Πομίνι
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Τον Ιούλιο του 2023, πάνω από χίλιοι ψυχοθεραπευτές από περισσότερες από 50 χώρες και κάθε προσέγγισης, συγκεντρώθηκαν στην Ασίζη (Ιταλία) για τρεις ημέρες με σκοπό να γιορτάσουν την οικογενειακή θεραπεία, τον αντίκτυπο και τις δυνατότητές της και να ανταλλάξουν ιδέες. Το Συνέδριο είχε τίτλο: «Οικογενειακή θεραπεία: Ο δρόμος που συνδέει το άτομο και τις κοινωνικές εφεδρείες», ήταν πρωτοβουλία της Accademia di Psicoterapia della Famiglia στη Ρώμη και χρηματοδοτήθηκε από τις American Association of Marital and Family Therapy (AAMFT), the Australian Association of Family Therapy (AAFT), the Asian Association of Family Therapy (AAFT), the European Family Therapy Association (EFTA), και την World Association of Social Psychiatry (WASP).
Ενώ οι επίσημες γλώσσες του Συνεδρίου ήταν τρεις -Αγγλικά, Ιταλικά και Γαλλικά- οι συμμετέχοντες μιλούσαν πολλές διαφορετικές γλώσσες, γεγονός που πιστοποιεί την παγκόσμια απήχηση του συνεδρίου. Το παρόν Μανιφέστο είναι απόρροια αυτής της συνάντησης και των ιδεών πολλών συμμετεχόντων σχετικά με το ότι είναι σημαντικό στη συνεργασία με τις οικογένειες, ιδέες που συντέθηκαν από μια διεθνή ομάδα εγκεκριμένων οικογενειακών θεραπευτών.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η οικογενειακή θεραπεία, ως καινοτόμος ψυχοθεραπεία, εμφανίστηκε πριν από 70 χρόνια στις ΗΠΑ και εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο ως μια επαναστατική προσέγγιση, συχνά σε αντίθεση με τα επικρατούντα μοντέλα θεραπευτικής παρέμβασης που στόχευαν αποκλειστικά στις ενδοψυχικές δυναμικές. Η μετατόπιση της εστίασης από τις ατομικές διαταραχές στη συμπερίληψη της οικογένειας και της κοινότητας στη θεραπεία δεν ήταν απλώς μια διαφορετική προσέγγιση, ήταν μια πολιτική καμπή που πλαισίωσε τον «αναγνωρισμένο ασθενή» και ανέδειξε τους θεραπευτικούς πόρους εντός της οικογένειας και του κοινωνικού τους περιβάλλοντος. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι οικογενειακοί θεραπευτές, σε όλο τον κόσμο, αυτοπροσδιορίζονταν ως μέρος του κινήματος της οικογενειακής θεραπείας, με την αίσθηση να ανήκουν σε μια μεγάλη κοινότητα επαγγελματιών.
ΝΕΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ
Οι παρεμβάσεις για την ψυχική υγεία είναι κοινή πρακτική σε πολλές χώρες και η διαγνωστική γλώσσα του DSM έχει εισέλθει στο λεξιλόγιο της καθημερινής ζωής. Ωστόσο, η υπερβολική χρήση νοσοκομειακών εισαγωγών καθώς και η μεγάλη χρήση, και ενίοτε κατάχρηση, των φαρμάκων έχουν αυξηθεί λόγω της αναζήτησης μιας γρήγορης λύσης. Οι οικονομικές πιέσεις στα ήδη υποχρηματοδοτούμενα εθνικά συστήματα ψυχικής υγείας έπαιξαν επίσης έναν ρόλο, όπως και η παγκόσμια πολιτισμική άνοδος του ναρκισσιστικού ατομικισμού εις βάρος της σχεσιακής σύνδεσης.
Ο κατακερματισμός της οικογένειας που επιδεινώθηκε από τις θηριωδίες και τους πολέμους σε όλο τον κόσμο, τον εκτοπισμό και τις αναγκαστικές μεταναστεύσεις, η ανισότητα των φύλων και του πλούτου και η κλιματική αλλαγή θέτουν τεράστιες προκλήσεις για τις οικογένειες και την ατομική ευημερία.
Με το Μανιφέστο της Ασίζης δηλώνουμε την ανάγκη να αναγνωρίσουμε τη διασύνδεση μεταξύ ατόμων, οικογενειών, κοινοτήτων και κοινωνιών και να ενσωματώσουμε την οικογενειακή θεραπεία ως όχημα για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της υγείας. Με τον ενθουσιασμό των νεότερων γενεών οικογενειακών θεραπευτών και του αναδυόμενου κινήματος θεραπευτών στην Ασία, τη Λατινική Αμερική, την Αφρική και την Ανατολική Ευρώπη, μαζί με τα διδάγματα που πήραμε μέσα από την ιστορία μας, επιδιώκουμε να αναζωογονήσουμε την κατανόηση των οικογενειών και των κοινοτήτων, καθώς και των πολιτισμικών τους αξιών και εφεδρειών.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΚΟΥΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ
Ανησυχούμε έντονα για τη δραματική αύξηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας των εφήβων, ειδικότερα από την έναρξη της πανδημίας του COVID. Οι έφηβοι κινδυνεύουν περισσότερο σε μια κατακερματισμένη και τοξική κοινωνία, όπου η διάλυση της οικογένειας, η μονογονεϊκότητα και οι απόντες πατέρες γίνονται ο κανόνας. Οι ανεπίλυτες γονικές και διαγενεακές συγκρούσεις και η περιθωριοποίηση, μαζί με τις επιβλαβείς επιπτώσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, πλήττουν την υγιή ανάπτυξη των εφήβων, με αποτέλεσμα ποικιλία συμπτωμάτων και διαταραχών να απειλούν να μεταμορφωθούν σε επίμονα και καθολικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο, οι φωνές τους παραμένουν ανήκουστες, ιδίως σε θεραπευτικά πλαίσια, όπου απουσιάζουν ή δεν συμπεριλαμβάνονται στη θεραπευτική διαδικασία. Ειδικότερα, τα μικρά παιδιά δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται πλέον ως μεμονωμένα προβλήματα ή ως απομονωμένα θύματα κακοποίησης. Έχουν φωνή που οφείλουμε να ακούσουμε και διαθέτουν σχεσιακή ικανότητα που οφείλουμε να αξιοποιήσουμε στην οικογενειακή θεραπεία.
Με αυτό το μανιφέστο, υποστηρίζουμε ότι είναι απαραίτητο να ακούγονται οι φωνές των παιδιών χωρίς προκαταλήψεις και στιγματισμό. Τα παιδιά ξέρουν να μιλάνε για τον εαυτό τους, καθώς και για τις οικογένειές τους. Οι φωνές τους, μερικές φορές αλαζονικές ή παράξενες, θυμωμένες και προκλητικές, είναι συχνά μια απελπισμένη κραυγή για αγάπη και φροντίδα. Πρέπει να υπερβούμε τις ψυχιατρικές διαγνωστικές κατηγορίες για τα συμπτώματα και να κατανοήσουμε τις ανάγκες και τους περιορισμούς τους, για να μπορέσουμε να τους δούμε ολιστικά μέσα στους σχεσιακούς δεσμούς τους. Πρέπει να το κάνουμε αυτό, χωρίς να κατηγορούμε τους γονείς τους, αντιθέτως, αναγνωρίζοντας και κατανοώντας τις δύσκολες ανθρώπινες συνθήκες που οι επιβαρυμένοι γονείς χρειάζεται να αντιμετωπίσουν με υποστήριξη και όχι από μόνοι τους. Γνωρίζουμε από τα ερευνητικά δεδομένα ότι η οικογενειακή θεραπεία λειτουργεί, και είναι μια αποτελεσματική, εμπειρικά βασισμένη θεραπευτική μέθοδος για παιδιά και εφήβους σε κάθε πολιτισμό.
ΚΡΙΣΕΙΣ ΖΕΥΓΟΥΣ ΚΑΙ ΔΙΑΖΥΓΙΟ
Οι κρίσεις ζεύγους είναι πολύπλοκες και πολύπλευρες και περιλαμβάνουν ένα μεγάλο φάσμα θεμάτων που μπορούν να θέσουν σε αμφισβήτηση τη σταθερότητα και την αρμονία όλων των οικογενειακών σχέσεων. Οι κρίσεις αυτές συχνά θεωρούνται ως ιδιωτικές μάχες, αλλά είναι και ταυτοχρόνως αιτία και αποτέλεσμα προβλημάτων στο ευρύτερο οικογενειακό σύστημα. Οι κρίσεις ζεύγους είναι συναισθηματικά μεταδοτικές μέσα στο οικογενειακό σύστημα, ιδίως στην περίπτωση του διαζυγίου. Τα παιδιά, ειδικότερα, αλλά και η εκτεταμένη οικογένεια, ακόμη και οι φίλοι, βιώνουν τις συναισθηματικές επιπτώσεις των κρίσεων του ζεύγους και αναλαμβάνουν ευθύνες φροντίδας ή τριγωνοποιούνται μέσα από τη συζυγική σύγκρουση. Αυτό το Μανιφέστο αναγνωρίζει τη διασύνδεση των κρίσεων του ζευγαριού (συμπεριλαμβανομένων των κρίσεων των ομόφυλων και μη παραδοσιακών οικογενειακών μονάδων) με την ευρύτερη δομή της οικογένειας και σκοπεύει να προσφέρει στα ζεύγη μια θεραπευτική προοπτική για την ενίσχυση της ψυχικής υγείας και της ανθεκτικότητάς τους, με συστατικό στοιχείο μια πολυγενεακή προσέγγιση.
ΑΠΩΛΕΙΕΣ, ΤΡΑΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ
Ο θάνατος είναι μια αναπόφευκτη συνθήκη της ύπαρξής μας. Ωστόσο, πεθαίνουμε και υποφέρουμε με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με τις πολιτισμικές μας παραδόσεις, τις θρησκείες και τις πνευματικές μας πεποιθήσεις. Η κατηγοριοποίηση του πένθους, ως υγιούς ή παθολογικού, με βάση ξεπερασμένα ατομικά, χρονικά, γραμμικά στάδια πένθους είναι ανακριβής και αναγωγική.
Ως οικογενειακοί θεραπευτές μπορούμε να διευκολύνουμε τις σχεσεις που ενδυναμώνουν τις οικογένειες και διευκολύνουν την αντιμετώπιση γεγονότων ζωής, καθώς και τραυματικών εμπειριών απώλειας που συνδέονται με τη βία, τους πολέμους και τις καταναγκαστικές μεταναστεύσεις που βιώνουμε σήμερα σε πρωτοφανή, παγκόσμια κλίμακα. Ως συστημικοί και κοινοτικοί θεραπευτές, κατανοούμε πώς αυτές οι εμπειρίες επηρεάζουν τις οικογένειες, από γενιά σε γενιά, και παρεμβαίνουμε για να τις βοηθήσουμε να ξεπεράσουν τρέχουσες και παλιές τραυματικές, επώδυνες εμπειρίες, προωθώντας την επανασύνδεση και τη συγχώρεση.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ
Ο κόσμος μας διαιρείται και διασπάται όλο και περισσότερο από τις πολιτισμικές διακρίσεις, την οικονομική αδικία, τον ρατσισμό, την ομοφοβία, την τρανσφοβία, τον σεξισμό, την πολιτική καταπίεση, τους πολέμους και τις φυσικές καταστροφές. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε όχι μόνο την ευαλωτότητα των οικογενειών και των παιδιών που βρίσκονται σε αυτές τις συνθήκες, αλλά και την ανθεκτικότητά τους στην αντιμετώπιση και την επιβίωση. Ως οικογενειακοί θεραπευτές, αναγνωρίζουμε την επιτακτική ανάγκη ενός Μανιφέστου που προωθεί την ευελιξία και καθοδηγεί την κλινική πρακτική, όχι μόνο μέσα στο θεραπευτικό δωμάτιο, αλλά και εκεί όπου βρίσκονται οι οικογένειες - στους δρόμους, στα καταφύγια, στις εκκλησίες και στα κοινοτικά κέντρα. Επιπλέον, το Μανιφέστο μας είναι ένα κάλεσμα για δράση, υποστηρίζονταςτην κοινωνική δικαιοσύνη μέσω της ενδυνάμωσης, της συμμετοχικότητας, της αναγνώρισης και καθιέρωσης των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Η θεραπεία με οικογένειες και κοινότητες δεν είναι εύκολη. Υποστηρίζουμε την εντατική επαγγελματική κατάρτιση, βασισμένη σε καθιερωμένες θεωρίες και μεθόδους, μαζί με κλινικά εποπτευόμενη πρακτική άσκηση. Επιπλέον, οι ψυχοθεραπευτές πρέπει να κάνουν συνεχή διεργασία για την κατανόηση των τραυμάτων, των αντιξοοτήτων, των απωλειών, των αποτυχιών, αλλά και της ανθεκτικότητας και των στρατηγικών αντιμετώπισης των οικογενειών των θεραπευομένων τους, αλλά και των δικών τους. Το Μανιφέστο της Ασίζης σκοπεύει να ενισχύσει την επικοινωνία με τις επαγγελματικές μας ενώσεις, τα Πανεπιστήμια και τα Ιδιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, προκειμένου να ενθαρρυνθούν όλοι οι συνάδελφοι προς αυτή την κατεύθυνση. Με αυτόν τον τρόπο, ελπίζουμε να αυξήσουμε το αίσθημα του ανήκειν και της επιστημονικής ανταλλαγής μεταξύ μιας μεγάλης παγκόσμιας κοινότητας επαγγελματιών ψυχικής υγείας, που είναι οικογενειακοί θεραπευτές.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Λαμβάνοντας υπόψη τους σημερινούς πολιτικούς και θρησκευτικούς διχασμούς στον κόσμο μας, όπως αποδεικνύεται από τα αυξανόμενα λαϊκιστικά πολιτικά κινήματα, τους καταστροφικούς πολέμους στην Ανατολική Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική, την Ασία και αλλού, καθώς και τα κύματα μεταναστών και προσφύγων, τώρα περισσότερο από ποτέ, είναι καιρός να αναγνωρίσουμε και να ενισχύσουμε την οικογένεια ως θεμέλιο της κοινωνίας και, ως εκ τούτου, ως σημαντικό όχημα για τη θεραπεία. Σε αυτό το πνεύμα, εμείς υποβάλλουμε το παρόν Μανιφέστο, το οποίο έχει εγκριθεί από τους χορηγούς του Συνεδρίου της Ασίζης.
ΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Maurizio Andolfi, Child Psychiatrist, Director of the Accademia di psicoterapia della Famiglia, Italy.
The international Faculty
Mary E. Hotvedt, PhD, Regent. Western New Mexico University, U.S.A._
Michael LaSala, PhD, LCSW, Professor, School of Social Work, Rutgers University, U.S.A.
Alejandro Astorga, Clinical Psychologist, Director of the Multigenerational Center, Santiago de Chile.
Bawany Chinapan, Clinical Director, Andolfi Family Therapy Center (AFTC), Kuala Lumpur, Malaysia.
Ivy Daure, PhD in Psychology, Director of the Art of Psychotherapy Collection, Publisher ESF Sciences Humaines, France.
Joel Elizur, PhD, Associate Professor Clinical Child & Educational Psychology Program, The Hebrew University of Jerusalem. Israel.
Vanessa Espaillat, PhD, Director of CONTINUUM – Centro de formación y psicoterapia (Dominican Republic).
Olga Falceto, Child Pychiatrist, Coordinator Instituto da Família de Porto Alegre (Brasil).
Mustafa Qossoqsi, PhD, Chief Psychologist Dpt. of Psychiatry, English Hospital in Nazareth.Cofounder of the Arab Psychological Association, Israel.
Christine Senediak, Clinican Psychologist, Director Clinical Supervision Services - Sydney Family TherapyInstitute (Australia).
Tazuco Shibusawa, PhD, Executive Officer Shibusawa Eiichi Memorial Foundation, Japan.
Greet Splingaer, Clinical Psychologist & Orthopedagoque, Director of Family Training Institute and FamilyTherapeutic Centre Rapunzel (Belgium).
Ovidio C. Waldemar, Child Psychiatrist, Co-coordinator Instituto da Família de Porto Alegre (Brasil).
