Αντώνης Ν. Πέτρου, μαθητής Γυμνασίου
Το ερώτημα το οποίο θέλω να θέσω και να προσπαθήσω να απαντήσω είναι το εξής: Μπορεί, άραγε, η αστροφυσική να επηρεάσει τον τρόπο σκέψης μας; Μπορεί να αλλάξει, δηλαδή, τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον άνθρωπο και την ύπαρξη μας; Για να απαντήσω σ’ αυτό το ερώτημα θα χρειαστεί να πάω ένα ταξίδι πίσω στον χρόνο. Για την ακρίβεια, θα πάω εκεί ακριβώς που γεννιέται ο χρόνος, σε αυτό το γεγονός, δηλαδή, το οποίο ονομάζουμε Big Bang (Μεγάλη Έκρηξη)!
Πριν από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια, όλη η ύλη και η ενέργεια του σύμπαντος ήταν συγκεντρωμένη σε έναν απειροστά μικρό χώρο. Ξαφνικά, αυτός ο χώρος άρχισε να διαστέλλεται, δημιουργώντας, έτσι, το σύμπαν που ξέρουμε σήμερα. Σε εκείνα τα πρώτα στάδια της δημιουργίας του σύμπαντος, τα μόνα στοιχεία που υπήρχαν ήταν το υδρογόνο και το ήλιο, αυτά τα πιο απλά και ελαφρά στοιχεία που μπορούμε να φανταστούμε. Στη συνέχεια, και με το υδρογόνο ως βασικό καύσιμο, άρχισαν να σχηματίζονται τα πρώτα άστρα, δηλαδή οι πρώτοι ήλιοι, όπου στο εσωτερικό τους συνέβη κάτι παρά πολύ εντυπωσιακό. Λόγω των πολύ υψηλών θερμοκρασιών και πιέσεων, αυτά τα απλά στοιχεία (υδρογόνο, ήλιο), μετασχηματίστηκαν σε πιο σύνθετα, πιο βαριά στοιχεία. Έτσι, όταν αυτά τα άστρα έφτασαν στο τέλος της ζωής τους είτε έχασαν, με κάποιον ομαλό τρόπο, το εξωτερικό τους περίβλημα, είτε έκαναν υπέρλαμπρες εκρήξεις (Supernova), διασκορπίζοντας μέσα στον γαλαξία όλα αυτά τα νέα στοιχεία που είχαν δημιουργήσει στο εσωτερικό τους.
Πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια, λοιπόν, σε μια συνηθισμένη γωνιά του γαλαξία μας, συσσωρεύτηκαν αυτά τα υλικά και άρχισε να σχηματίζεται το ηλιακό μας σύστημα, δηλαδή ο ήλιος και οι πλανήτες που ξέρουμε. Έναν πλανήτη, βέβαια, τον ξέρουμε λίγο καλύτερα από τους υπόλοιπους και είναι, φυσικά, αυτός στον οποίον βρισκόμαστε. Η ζωή, λοιπόν, στη γη δεν άργησε να εμφανιστεί πολύ. Λέμε ότι οι πρώτες μορφές ζωής εμφανίζονται περίπου πριν από 3,5 - 4 δισεκατομμύρια χρόνια - και μιλάμε, φυσικά, για πολύ απλές, μονοκύτταρες, φωτοσυνθετικές μορφές ζωής. Οι λίγο πιο συνθέτες, πολυκύτταρες, δηλαδή, μορφές ζωής άργησαν αρκετά να εμφανιστούν και τοποθετούνται πριν από 1,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Από κει και μετά η ζωή τράβηξε την ανηφόρα της, δημιουργήθηκαν όλα αυτά τα είδη τα οποία ξέρουμε και όλα αυτά τα είδη τα οποία περπάτησαν, κολύμπησαν ή πέταξαν πάνω σε αυτόν τον πλανήτη. Μετά από πολλά εκατομμύρια χρόνια, ανήλθε ένα πολύ ιδιαίτερο είδος θηλαστικών, κάπου στην Αφρική, το οποίο μπορούσε να χρησιμοποιεί εργαλεία, να επικοινωνεί μέσω της γλώσσας και να διαβάζει άρθρα σε περιοδικά…
Μιλάω, φυσικά, για το είδος στο οποίο ανήκουμε όλοι μας, το είδος Homo Sapiens - Sapiens. Ένα ολοκαίνουργιο είδος πάνω στον πλανήτη. Είμαστε τα νέα φυντάνια και υπάρχουμε μόλις διακόσιες χιλιάδες χρόνια, τα οποίο είναι το 0,004% της ηλικίας της γης. Από αυτά τα λίγα χρόνια που υπάρχουμε, μόλις τα τελευταία 400 χρόνια έχουμε αρχίσει, πραγματικά, να ανοίγουμε τα μάτια μας μέσα στο σύμπαν. Ό,τι έχει ακουστεί για ουράνια μηχανική, θεωρία της σχετικότητας, κβαντική φυσική, κοσμολογία, αστροφυσική, είναι καινούργια επιτεύγματα. Μαζί, όμως, με αυτή τη γνώση, έχουν ενταθεί και κάποια υπαρξιακά μας προβλήματα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις τελευταίες μελέτες, μέσα στο σύμπαν, υπάρχουν 2 τρισεκατομμύρια γαλαξίες, αυτό σημαίνει 2 και δώδεκα μηδενικά γαλαξίες, όπου ο καθένας από αυτούς έχει κατά μέσο όρο εκατό δισεκατομμύρια ηλιακά συστήματα. Όπως γίνεται κατανοητό, η αξία του ανθρώπου είναι παρά πολύ μικρή και από άποψη χώρου, αλλά και από την άποψη του χρόνου. Συγκεκριμένα, η ηλικία του σύμπαντος είναι 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια ενώ η μέση διάρκεια ζωής ενός ανθρώπου, σε μια ανεπτυγμένη κοινωνία, είναι μόλις 80 χρόνια. Τίποτε. Μοιάζουμε με σπίθες, δηλαδή, που εμφανιζόμαστε για μια στιγμή και ύστερα χανόμαστε. Και για να υπάρξει ο καθένας από εμάς, έπρεπε να συμβεί μια αλληλουχία βιολογικών και τυχαίων γεγονότων. Συγκεκριμένα, έπρεπε να εμφανιστεί η ζωή στη γη, έπρεπε να εξελιχθεί και έπρεπε να γίνουν όλες οι καταστροφές και όλες οι εξαφανίσεις ειδών που έγιναν, ακριβώς με τη σειρά που έγιναν. Ώστε τελικά, να ανέλθουν τα θηλαστικά, να φτάσουμε στον homo-sapiens, και για τον κάθε ένα από εμάς ξεχωριστά έπρεπε κάποια τυχαία, αλλά ταυτόχρονα πολύ συγκεκριμένη, χρονική στιγμή και όχι κάποια άλλη, να γνωριστούν οι γονείς μας και να ενωθεί το γεννητικό τους υλικό, ώστε να σχηματιστεί ακριβώς το δικό μας DNA και όχι κάποιο από τα άπειρα άλλα μόρια DNA που θα μπορούσαν να έχουν σχηματιστεί. Είμαστε, λοιπόν, αυτοί οι ελάχιστοι τυχεροί, η μειοψηφία των ανθρώπων που θα μπορούσαν να υπάρξουν…. Και, τελικά, υπήρξαν! Με αυτή την έννοια, η ύπαρξή μας μοιάζει σχεδόν απίθανη! Παρόλα αυτά, έχω την αίσθηση ότι δεν το εκτιμούμε αρκετά και πολλές φορές επικεντρωνόμαστε περισσότερο στο ότι το ταξίδι αυτό κάποτε θα τελειώσει, κάτι που είναι αλήθεια. Αλλά, όποτε κι αν συμβεί αυτό, υπάρχει κάτι που κανένας ποτέ δεν θα μπορέσει να μας στερήσει. Και αυτό είναι το γεγονός ότι υπήρξαμε! Ότι είχαμε, δηλαδή, αυτή, έστω και την πολύ μικρή στιγμή να νιώσουμε το σύμπαν με τις αισθήσεις μας και να το κατανοήσουμε με το μυαλό μας. Μέσα, λοιπόν, από το πρίσμα της αστροφυσικής, νομίζω ότι κάθε δευτερόλεπτο που ζούμε, μοιάζει πολύτιμο και μοναδικό. Ας σκεφτούμε ποσό διαφορετικά θα ζούσαμε τη ζωή μας ή πόσο διαφορετικά θα χτίζαμε την καθημερινή μας ρουτίνα, εάν είχαμε αυτό το σκεπτικό μονίμως στο κεφάλι μας. Ας σκεφτούμε αυτούς τους μικρούς δισταγμούς, τις μικρές αναβολές… Ας αναλογιστούμε, για παράδειγμα, όλες εκείνες τις φορές που δεν τολμήσαμε να εκφράσουμε τον έρωτα και τα συναισθήματα μας προς κάποιον άλλον άνθρωπο, επειδή δεν είχαμε αρκετό θάρρος ή εκείνες τις φορές που δεν τολμήσαμε να ακολουθήσουμε τα όνειρα μας, επειδή δεν ήταν βολικό για κάποιους άλλους. Νομίζω ότι κάθε τέτοια αναβολή, αυτομάτως εκμηδενίζεται μέσα από αυτό το πρίσμα… Και είναι αυτή η πραγματικά δική μας στιγμή, που αξίζει να τη βιώσουμε στο έπακρο.
