Το διάστημα που πέρασε σημαδεύτηκε από μεγάλες απώλειες για την κοινότητα των Συστημικών Θεραπευτών. Στις 30 Οκτωβρίου πέθανε ο μεγάλος δάσκαλος και θεμελιωτής της δομικής θεραπείας οικογένειας Salvador Minuchin (13 Οκτωβρίου 1921 - 30 Οκτωρίου 2017). Λίγες μέρες νωρίτερα είχε φύγει από τη ζωή η Yvonne M. Agazarian, η αγαπητή σε όλο τον κόσμο και γνωστή για την προσέγγιση της systems-centered therapy (17 Φεβρουαρίου 1929 -9 Οκτωβρίου 2017).
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΙΚΩΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΩΝ πενθεί τη απώλεια των δικών μας Αχιλλέα Προκοπίου (25 Ιουλίου 2017) και Παναγιώτη Γεωργίτση (1 Αυγούστου 2017).
ΜΙΑ ΠΑΛΙΑ ΑΝΑΜΝΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΧΙΛΛΕΑ
Από την Κατερίνα Θεοδωράκη
Θα μου μείνει αξέχαστη μια 4ήμερη εκδρομή που κάναμε με τον Αχιλλέα και τη Μαρία έναν χειμώνα, πριν πολλά χρόνια, στη Ζαρούχλα. Ήταν η αρχή της φιλίας μας, ο καθένας ήθελε να κάνει διαφορετικά πράγματα εκείνες τις μέρες και καθώς τα συζητούσαμε υπήρχε ένταση μεταξύ μας, κοντεύαμε να τσακωθούμε. Υπήρχαν και κάποιες απρόβλεπτες καταστάσεις με τον δρόμο και είχαμε χάσει το κέφι μας. Τότε ο Αχιλλέας είχε μια έξυπνη ιδέα. Πρότεινε να παίξουμε ένα παιγνίδι, στο οποίο θα συμφωνήσουμε εκ των προτέρων για κάθε μέρα της εκδρομής ποιος θα φταίει. Για ό,τι λοιπόν πάει στραβά, ο φταίχτης θα είναι ο ένας από τους 4, ο προσυμφωνημένος.
Ήταν μια εξαιρετική ιδέα, που μας έκανε να περάσομε υπέροχα. Ενώ βγάζαμε όλα τα παράπονα μας, επειδή ο φταίχτης ήταν προσυμφωνημένος, έφταιγε για ό,τι στραβό συνέβαινε εκείνη την ημέρα, χωρίς όμως να νιώθει καθόλου άσχημα, αντίθετα γελάγαμε πολύ γιατί ήταν πολύ αστείο να φταίει για οτιδήποτε. Την άλλη μέρα κάποιος άλλος έπαιρνε τον ρόλο του φταίχτη.
Είχε μια εξαιρετική ικανότητα να κάνει θετική σημασιοδότηση και να βρίσκει, με το έξυπνο χιούμορ του και το παράδοξο, τρόπους να αλλάξει μια δύσκολη στιγμή και να την κάνει ευχάριστη και λειτουργική. Γι’ αυτό γινόταν και πολύ αγαπητός στην παρέα και στους θεραπευόμενους και εκπαιδευόμενούς του.
Θα τον θυμάμαι πάντα για την καλή του καρδιά και την ικανότητά του να χαίρεται τη ζωή στην καθημερινότητά της, στο εδώ και τώρα!
ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ
Από τον Δημήτρη Γεωργιάδη
Περάσαμε μαζί, μεγάλες, αξέχαστες στιγμές στη δουλειά μας για την ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων.
Ο Παναγιώτης διάλεξε και αγάπησε την Ψυχιατρική, πίστεψε στην ψυχοθεραπευτική σχέση, στην ψυχοθεραπευτική δουλειά στον Δημόσιο Τομέα.
Πρόσφερε πολλά στον χώρο μας: στο Παιδοψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, στο Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο Νέας Σμύρνης, στις εκπαιδεύσεις, στα συνέδρια, τα σεμινάρια.
Φέτος συμπλήρωνε 30 χρόνια δουλειάς στο Ιατροπαιδαγωγικό, ήταν η ψυχή του εκπαιδευτικού σεμιναρίου από το 1992 που ξεκινήσαμε την προσπάθεια για δουλειά με τις οικογένειες με τη Βαλέρια, Διευθυντής του Κέντρου τα τελευταία χρόνια.
Πολυδιαβασμένος και πολυεκπαιδευμένος (ομαδική ανάλυση, συστημική εκπαίδευση στο ΕΠΙΨΥ, μέλος της ΕΕΣΚΕΨΟ, βιβλία, θέατρο), πρόσφερε στα παιδιά και στις οικογένειες, αλλά και στους πολυάριθμους εκπαιδευόμενους του Κέντρου, το προσωπικό του ταλέντο στη σχέση, στη θεραπεία - δάσκαλος στην εκπαίδευση και την εποπτεία.
Όσοι τον γνωρίσαμε είχαμε την πολύτιμη εμπειρία της ζεστής φιλίας και της δύναμης ενός ωραίου άνθρωπου με ισχυρό χαρακτήρα, που ήξερε να ορίζει με ξεκάθαρο τρόπο την προσωπική του θέση και να αναλαμβάνει την ευθύνη του, βασισμένος στην πλούσια επιστημονική του γνώση και προσωπική πορεία.
Τον αποχαιρετίσαμε την Πέμπτη 3 Αυγούστου στην ιδιαίτερη πατρίδα του το Μαρκόπουλο.
Θα μας λήψεις Παναγιώτη, αλλά θα κρατήσουμε μέσα μας την ωραία σου παρουσία, που θα μας συντροφεύει και στη συνέχεια…
Θυμόμαστε τον Αχιλλέα και τον Παναγιώτη
Βαλέρια Πομίνι και Βλάσης Τομαράς
Ήταν δύσκολο το περσινό καλοκαίρι: δυο αγαπητοί φίλοι και συνάδελφοι έφυγαν πρόωρα από τη ζωή, ο Αχιλλέας Προκοπίου και ο Παναγιώτης Γεωργίτσης. Και οι δύο Παιδοψυχίατροι, και οι δύο αγαπητοί, «ωραίοι» άνθρωποι, συχνά χαμογελαστοί, με πλούσια έξυπνο χιούμορ.
Τους γνώριζαμε πολλά χρόνια και είχαμε την τιμή να είναι εκπαιδευόμενοι στο Τετραετές Μετεκπαιδευτικό Πρόγραμμα στην Συστημική Ψυχοθεραπεία Οικογένειας και Ζεύγους του ΕΠΙΨΥ – Α’ Ψυχιατικής Κλινικής ΕΚΠΑ.
Ο Αχιλλέας, μάλιστα, ήταν ακόμα στην ειδικότητα της Παιδοψυχιατρικής όταν συμμετείχε στην πρώτη εκπαιδευτική μας ομάδα το 1992. Άρχισε την εκπαίδευση, αφού είχε ήδη εκπαιδευτεί στο ΑΚΜΑ με το ζεύγος Βασιλείου για τους οποίους έτρεφε συναισθήματα αγάπης και μεγάλου σεβασμού. Ο Παναγιώτης εκπαιδεύτηκε μερικά χρόνια αργότερα, αφού ήδη γνωριζόμασταν από το Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο της Νέας Σμύρνης, όπου με τον Δημήτρη Γεωργιάδη είχαν οργανώσει ένα Ιατρείο Οικογένειας και ένα Σεμινάριο Συστημικής Προσέγγισης στα οποία η εκ των υπογραφομένων, Β. Πομίνι, συμμετείχε επί χρόνια πολλά, ως επόπτρια και διδάσκουσα.
Ο Αχιλλέας λίγο αργότερα μετακόμισε στην Κρήτη μαζί με την οικογένεια του, και συνέχισε το έργο του στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας ως Παιδοψυχίατρος και ως συστημικός θεραπευτής, μαζί με την σύζυγο του, την Ψυχίατρο Μαρία Ντιγριντάκη. Εκεί ξεκίνησαν με τη σειρά τους να εκπαιδεύουν επαγγελματίες ψυχικής υγείας στη συστημική προσέγγιση, προσφέροντάς μας κάθε τόσο την ευκαιρία να συμμετέχουμε στο εκπαιδευτικό τους πρόγραμμα και να απολαμβάνουμε την παρέα τους στην όμορφη πόλη των Χανίων. Η απόφαση του Αχιλλέα, και της Μαρίας, να αφήσουν τις θέσεις τους στον Δημόσιο Τομέα Ψυχικής Υγείας και να συνεχίσουν την δράση τους στον ιδιωτικό χώρο, τους επέτρεψε να επιδείξουν ακόμη μεγαλύτερη αφοσίωση στο εκπαιδευτικό τους έργο. Το Κέντρο τους στα Χανιά έγινε σημείο αναφοράς για πολλούς επαγγελματίες ψυχικής υγείας που επιθυμούν να εκπαιδευτούν στη Συστημική Ψυχοθεραπεία. Μαζί, ανέπτυξαν μία ενδιαφέρουσα, προσωπική, θεραπευτική προσέγγιση που, ξεκινώντας από τη «θετική σημασιοδότηση» και την ανάγκη «αναγνώρισης», συνδέει πολλά στοιχεία των μετα-μοντέρνων θεωρήσεων όπως την αναστοχαστική ομάδα, τον ανοικτό διάλογο, τη συνεργατική, διαλογική θεραπευτική στάση, κ.ά. (Προκοπίου και Ντιγριντάκη, 2011). Πρότειναν, δηλαδή, όχι μία ακόμα «θεραπευτική τεχνική» αλλά μία «θέση» που να μπορεί να υιοθετήσει ο θεραπευτής με στόχο τη δημιουργία «συνθετικών διαλόγων αναγνώρισης» με και μεταξύ των θεραπευομένων, που μπορεί να οδηγήσουν τους ανθρώπους που υποφέρουν στη συν-κατασκευή μιας λιγότερο δύσβαχτατης πραγματικότητας.
Ο Παναγιώτης συνέχισε συνεπέστατα όλα αυτά τα χρόνια το «Σεμινάριο Συστημικής» στο Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο της Νέας Σμύρνης και αφού ανέλαβε ο συνάδελφος του Δημήτρης Γεωργιάδης την Παιδοψυχιατρική Κλινική στο Γ.Ν. «Ασκληπίου» Βούλας, συνεχίζοντας επίσης την λειτουργία του Ιατρείου Οικογένειας, μέσα από τα οποία πολλοί νέοι επαγγελματίες του χώρου ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων ευαισθητοποιήθηκαν και εκπαιδεύτηκαν στη συστημική προσέγγιση.
Μας έκανε ιδιαίτερα περήφανους το γεγονός ότι, όπως και άλλοι συνάδελφοι που εκπαιδεύτηκαν κοντά μας, τόσο ο Αχιλλέας όσο και ο Παναγιώτης συνεισέφεραν εξαιρετικά επί χρόνια όχι μόνο στην εφαρμογή της συστημικής προσέγγισης σε υπηρεσίες ψυχικής υγειάς, αλλά και στη διάδοση της πρακτικής αυτής, εξελισσόμενοι και οι δύο με τη σειρά τους ως δάσκαλοι. Γνωρίζουμε καλά πόσο καλές εντυπώσεις δημιουργούσαν στις οικογένειες που είχαν την τύχη να τους έχουν θεραπευτές, αλλά και στους εκπαιδευόμενούς τους, και πόσο αποτελεσματικοί ήταν στη δουλειά τους.
Υπάρχει ένα στοιχείο ακόμα που χαρακτήριζε τόσο τον Αχιλλέα όσο και τον Παναγιώτη, αν και στον καθένα με έναν προσωπικό, ιδιαίτερο τρόπο: ήταν και οι δύο «ασεβείς» άνθρωποι και επαγγελματίες, με την καλή έννοια του όρου αυτού όπως τον διατύπωσαν ο GianfrancoCecchin και συνεργάτες, δηλαδή ήταν και οι δύο μη συμβατικοί, δεν αναπαυόντουσαν στα δεδομένα, δεν αγαπούσαν τους εύκολους συμβιβασμούς, αναλαμβάνοντας το κόστος των επιλογών τους.
Επίσης, και οι δύο ήταν απλόχεροι και απολάμβαναν τις όμορφες στιγμές της ζωής, σκορπίζοντας ικανοποίηση στις οικογένειες τους και στους φίλους τους.
Μας αφήνουν ένα μεγάλο κενό, το αίσθημα της απώλειας κοινών δράσεων, κοινών στιγμών, το αίσθημα που είχαμε ότι θα υπάρχει χρόνος να μιλήσουμε, να συναντηθούμε, να συνεργαστούμε, να περάσουμε καλά: ξαφνικά αυτό δεν μπορεί να συμβεί πια.
Θα είναι παντοτινά στην καρδιά μας, όπως και στην καρδιά πολλών άλλων ανθρώπων που είχαν την τύχη να τους συναντήσουν, να τους γνωρίσουν και να συνοδοιπορήσουν για ένα διάστημα μαζί τους. Οι αναμνήσεις που μας άφησαν είναι τόσο πολλές και δυνατές που θα μείνουν για πάντα μαζί μας.
Βιβλιογραφία
Cecchin, G., Lane, G., & Ray, A.W. (1994). Irreverence: A strategy for therapist’s survival. London: Karnac.
Προκοπίου, Α., & Ντιγριντάκη, Μ. (2011). Συνθετικοί διάλογοι αναγνώρισης. Μετάλογος, 19: 33-47.